Kitleler Gerçeği Ne Zaman Duymak İstemez? Toplum Psikolojisi Ve Algı Yönetimi
Kitleler Gerçeği Ne Zaman Duymak İstemez?
Toplum Psikolojisi, Algı Yönetimi ve Sessiz Uzlaşının Anatomisi
Tarih boyunca büyük kırılmalar yalnızca savaşlarla, devrimlerle ya da teknolojik sıçramalarla yaşanmadı. En derin kırılmalar, toplumların gerçeği duymaya hazır olmadığı anlarda ortaya çıktı. Bu noktada mesele, bilginin doğru ya da yanlış olması değil; kitlelerin o bilgiyle ne yapabileceği meselesidir.
Bu yazı şu sorunun etrafında şekilleniyor:
Toplumlar gerçeği ne zaman reddeder, ne zaman görmezden gelir ve ne zaman duymak istemez?
Kitle Psikolojisinin Temel Kuralı
Birey ve Kitle Arasındaki Fark
Birey sorgular. Kitle uyum sağlar.
Toplum psikolojisi üzerine yapılan çalışmalar, bireylerin tek başına rasyonel kararlar verebildiğini; ancak kitle içinde duygusal güvenlik arayışının ağır bastığını gösterir.
Bu nedenle kitleler:
- belirsizlikten kaçınır
- kesinlik arar
- otoriteye yönelir
Gerçek ise çoğu zaman belirsizdir.
Gerçek Neden Rahatsız Eder?
Bilişsel Uyumsuzluk
Toplum psikolojisinde “bilişsel uyumsuzluk” olarak tanımlanan durum, kişinin sahip olduğu inançlarla yeni bilginin çatışmasıdır.
Bu çatışma ortaya çıktığında insan zihni genellikle şunu seçer:
Bilgiyi değil, huzuru korumak.
Bu nedenle rahatsız edici gerçekler;
- küçümsenir
- ertelenir
- alay konusu edilir
Algı Yönetimi Nerede Devreye Girer?
Algı Yönetimi Bir Manipülasyon mu?
Algı yönetimi çoğu zaman kasıtlı bir yönlendirme olarak algılansa da, her zaman böyle işlemez. Çoğu durumda algı yönetimi:
- karmaşık bilgiyi sadeleştirme
- paniği önleme
- toplumsal düzeni koruma
amacıyla ortaya çıkar.
Ancak bu süreç uzadığında, toplum eksik bilgiyle yaşamaya alışır.
Sessiz Uzlaşma: Kimse Sormaz, Kimse Anlatmaz
Toplum ile otorite arasında yazılı olmayan bir anlaşma oluşur:
- Otorite her şeyi anlatmaz
- Toplum her şeyi sormaz
Bu durum bilinçli bir kandırılma değil; karşılıklı bir sessizliktir.
Yakın Tarihte Kitle Algısı Neden Kritik?
Modern çağda bilgi çok hızlı yayılır. Ancak hız, derinlik anlamına gelmez.
- Sosyal medya
- 24 saat haber döngüsü
- uzman figürlerin çoğalması
Bu ortamda kitleler, en sakinleştirici anlatıyı tercih eder.
Bu yüzden bazı bilgiler:
- erken açıklanamaz
- doğrudan sunulamaz
- yumuşatılarak verilir
Asıl Rahatsız Edici Soru
Burada şu soruya geliyoruz:
Toplum gerçeği duymaya hazır değilse, gerçeği saklamak etik midir?
Bu soru ne bilimi ne tarihi suçlar. Ancak sorumluluğu yalnızca anlatanlara değil, duymak istemeyenlere de dağıtır.
Sonuç: Gerçek Tek Başına Yeterli Değildir
Tarih ve bilim bize şunu gösterir:
- Gerçek her zaman vardır
- Ama her zaman söylenmez
- Ve her zaman duyulmaz
Belki de en zor kabul edilen gerçek şudur:
Bazı dönemlerde toplum, gerçeğin kendisinden çok onun yokluğuyla yaşamayı seçer.
